ชื่อหนังสือ: Rule บนเนยแข็ง

ผู้เขียน: กล้า สมุทวณิช

สำนักพิมพ์: มติชน

---

หนังสือเล่มนี้ได้รวบรวมบทความในคอลัมน์ “คนตกสีที่อยู่อีกฝั่งหนึ่ง” ที่ลงในหนังสือพิมพ์มติชนรายวันฉบับวันศุกร์

บทต่างๆ ในหนังสือเล่มนี้จะชวนเราคิดและตั้งคำถามเกี่ยวกับประเด็นทางกฎหมายต่างๆ ทั้งในทางการเมืองและทางสังคม เช่น การกำหนดศีลธรรมในกฎหมายต่อสัตว์ที่เปลี่ยนไปจากเดิมมองสัตว์ในฐานะเป็นทรัพย์สิน มาสู่การมองสัตว์ในฐานะที่มีสิทธิเป็นของตนเอง และความผิดฐานทารุณกรรมสัตว์มีอัตราโทษปรับมากกว่าความผิดฐานทำร้ายร่างกาย เป็นต้น จนไปถึงประเด็นทางกฎหมายอื่นๆ ที่เกิดขึ้นในสังคมอย่างเช่น การเกิดอุบัติเหตุเมาแล้วขับที่ขณะนี้กลายเป็นประเด็นนำมาสู่การตั้งคำถามถึงกระบวนการยุติธรรมของประเทศไทย หรือในประเด็นทางกาเมืองที่เข้ามาเกี่ยวข้องกับกฎหมาย โดยเฉพาะด้านกฎหมายมหาชนและกฎหมายรัฐธรรมนูญ อันเนื่องมาจากวิกฤตทางการเมืองในประเทศไทยที่ผลักให้การต่อสู้กันนั้นอาศัยชั้นเชิงของกฎหมายเป็น “อาวุธ” หรือ “เครื่องมือ” สำคัญที่นำมาใช้แย่งชิงตัดรอนอำนาจกัน และท้ายที่สุดจุดผลิกผันหลายต่อหลายครั้งทางการเมืองนั้นเริ่มต้นหรือจบลงในศาล ผ่านอำนาจของฝ่ายตุลาการ ซึ่งหากมองย้อนกลับไปจนถึงวันที่หนังสือเล่มนี้ตีพิมพ์จะเห็นได้ว่าปรากฏการณ์ดังกล่าวเกิดขึ้นถี่มากขึ้นในการเมืองไทย และเป็นวงจรอุบาทว์ไปในที่สุด

ในท้ายที่สุดสิ่งหนึ่งที่หนังสือเล่มนี้ได้พยายามบอกเล่ากับเราก็คือ การชี้ให้เห็นถึงประเด็นความบกพร่องที่เกิดขึ้นในระบบกฎหมายนั้น ทั้งจากการใช้การตีความก็ดี หรือการตรากฎหมายก็ดี บรรดาความบกพร่องทั้งหลายเหล่านี้แม้จะเป็นจุดที่แยกออกจากกัน และราวกับไม่สัมพันธ์อะไรกันเลย แต่บรรดาความบกพร่องเหล่านี้จะส่งผลในภาพรวมในที่สุด ทั้งเป็นการบั่นทอนความเคารพนับถือต่อกฎหมาย และทำลายนิติรัฐในท้ายที่สุด เปรียบได้กับเนยแข็ง ซึ่งตามทฤษฎีรูบนเนยแข็งสวิส (Swiss chess model) ได้อธิบายว่า อุบัติเหตุที่ร้ายแรงเกิดจากปัจจัยผิดพลาดเล็กบ้างใหญ่บ้างที่แฝงอยู่เหมือนเนยแข็งชนิดอองมองตาลที่ทุกแผ่นมีรูเรียงกันไม่เป็นระเบียบ หากมันอยู่กันคนละที่ก็ไม่มีอะไร แต่เมื่อไรที่รูพวกนั้นมันเรียงตัวกันจนทะลุตลอดอุบัติเหตุที่ร้ายแรงก็จะเกิดขึ้น

กฎหมายเองก็สิ่งที่เรียกว่า “รู” อยู่เช่นกัน…เมื่อไรที่รูมันเรียงตัวกันได้อย่างพอดิบพอดีแล้ว มันจะส่งผลให้เกิดการบังคับใช้กฎหมายบางอย่างที่ทำให้เกิดข้อสงสัยสำหรับคนทั่วไป แม้ทั้งหลายทั้งปวงจะอธิบายได้ตามหลักการและทฤษฎีก็ตาม